Trump ponovo izaziva kontroverze: Hoće li preimenovati i Persijski zaliv?
Nakon što je jednostrano pokušao preimenovati Meksički zaliv u “Zaliv Amerike”, predsjednik SAD-a Donald Trump sada, čini se, ima novu metu — Persijski zaliv.
Trump je novinarima rekao da će tokom predstojeće posjete Saudijskoj Arabiji, Kataru i Ujedinjenim Arapskim Emiratima donijeti odluku o tome kako će se SAD ubuduće referisati na ovo sporno vodeno područje: kao na Persijski ili Arapski zaliv.
Ova najava dolazi nakon izvještaja u američkim medijima da Washington razmatra zamjenu historijski priznatog naziva “Persijski zaliv” s terminima poput “Arapski zaliv” ili “Zaliv Arabije”.
Zemlje članice Vijeća za saradnju zaljevskih zemalja (GCC) — Bahrein, Kuvajt, Oman, Katar, Saudijska Arabija i UAE — već koriste naziv “Arapski zaliv”. Ipak, međunarodno priznati naziv, koji koriste Ujedinjene nacije i Međunarodna hidrografska organizacija, ostaje “Persijski zaliv”.
Više od 2.500 godina historije
Ovaj naziv vuče korijene još iz vremena Ahemenidskog Perzijskog carstva (559–330 p.n.e.), kada su zapisi često koristili termin “Parsko more”, potvrđujući perzijski utjecaj u regiji. Tokom helenističkog i rimskog perioda, grčki i rimski kartografi poput Ptolemeja koristili su termin “Sinus Persicus” — Perzijski zaliv.
Muslimanski geografi i učenjaci zlatnog doba islama, kao što su al-Masudi i Ibn Haldun, također su koristili arapske verzije tog imena — “Khalij Fars” i “Bahr Fars”.
Istraživanje UN-ove radne grupe za geografska imena pokazalo je da je u preko 6.000 historijskih mapa do 1890. godine ogromna većina koristila naziv “Persijski zaliv”, dok se termini poput “Basranski zaliv” ili “Arapski zaliv” pojavljuju rijetko i bez konzistentnosti.
Politička borba za ime
Naziv “Arapski zaliv” počeo je dobijati na popularnosti tek u 20. stoljeću, posebno nakon pogoršanja odnosa Irana s Velikom Britanijom i arapskim državama. Britanski dužnosnik Charles Belgrave je 1955. prvi put službeno koristio izraz “Arapski zaliv”, a nakon Islamske revolucije u Iranu 1979, rasprave oko naziva su dodatno eskalirale.
Iran se odlučno protivi upotrebi bilo kojeg drugog naziva osim “Persijski zaliv”. Nakon što je National Geographic 2004. godine upotrijebio naziv “Arapski zaliv” u zagradi, magazin i njegovi novinari su zabranjeni u Iranu. Isti slučaj desio se i sa The Economist-om, koji je izostavio riječ “Persijski”, koristeći samo “Zaliv”.
Iran je čak 2010. godine zaprijetio da će zabraniti svim stranim aviokompanijama prelet kroz svoj zračni prostor ako ne koriste službeni naziv “Persijski zaliv”.
Google je pokušao izbjeći spor tako što je u jednom trenutku uklonio naziv sa Google Mapsa, što je izazvalo nove tenzije s Teheranom.
Ponos i geopolitika
Iran je 29. aprila proglasio Nacionalnim danom Persijskog zaliva, obilježavajući datum kada je 1622. godine šah Abbas Veliki protjerao Portugalce iz Hormuškog tjesnaca.
Za Teheran, ime zaliva je više od geografije — riječ je o pitanju nacionalnog identiteta i regionalnog utjecaja. S obzirom na sve dublje podjele između Irana i arapskih susjeda, pitanje naziva zaliva ostaje osjetljiva tačka na geopolitičkoj mapi Bliskog istoka.
