Putinov prijatelj pokušava da oživi gasovod Sjeverni tok 2 uz podršku iz SAD
Bivši špijun i prijatelj ruskog predsjednika Vladimira Putina planira obnavljanje oštećenog gasovoda Sjeverni tok 2, koji preko Baltičkog mora povezuje Rusiju i Njemačku. Međutim, investitore za projekat traži u SAD, što ukazuje na spremnost administracije Donalda Trumpa da poboljša odnose s Moskvom, piše Financial Times.
Posao je ideja Matthias Warnig, bivšeg oficira istočnonjemačke obavještajne službe Štazi i do 2023. godine direktora kompanije Nord Stream 2, koja upravlja gasovodom. Prema anonimnim izvorima FT, Varnigov plan uključivao je uspostavljanje kontakta s Trumpovim timom preko američkih biznismena, što je bilo dio šireg napora za okončanje rata u Ukrajini i produbljivanje ekonomskih odnosa između SAD i Rusije.
Neki zvaničnici u Trumpovoj administraciji upoznati su s inicijativom da se u projekat uključe američki investitori. Jedan konzorcijum investitora navodno je već predstavio nacrt mogućeg sporazuma s Gaspromom, vlasnikom Sjevernog toka, nakon ukidanja sankcija. U međuvremenu, s inicijativom su upoznati i neki zvaničnici EU, a evropski lideri izražavaju zabrinutost. Varnig i Kremlj negiraju da postoji takva inicijativa.
Ovakav projekat bi, u teoriji, SAD dao značajan uticaj na energetsku bezbjednost Evrope, nakon što je EU drastično smanjila zavisnost od ruskog gasa od početka rata u Ukrajini. Ipak, postoje značajni izazovi: SAD bi prvo morale da ukinu sankcije Rusiji, Rusija bi morala ponovo da odobri isporuku gasa, koju je prekinula nakon uvođenja sankcija, a Njemačka bi morala da dozvoli protok gasa kupcima u EU.
Gasprom se nada boljim odnosima s Trumpom
U septembru 2022. godine, jedan od dva gasovoda Sjevernog toka 2 oštećen je u sabotaži, koja je uništila i oba gasovoda starijeg Sjevernog toka 1. Drugi gasovod Sjevernog toka 2, kapaciteta 27,5 milijardi kubnih metara godišnje, ostao je neoštećen, ali nikada nije bio korišten.
Švicarska kompanija Nord Stream 2, koja upravlja gasovodom, u januaru ove godine dobila je vanredno odlaganje stečajnog postupka na najmanje četiri mjeseca. Prema sudskim dokumentima do kojih je došao FT, ruski gasni gigant Gasprom, kao jedini akcionar kompanije, obavijestio je sud da bi nova Trumpova administracija i prijevremeni izbori u Njemačkoj u februaru mogli imati „značajan uticaj na okolnosti Sjevernog toka 2“. Pozvali su se na „kompleksne geopolitičke odnose“ i režim sankcija.
Varnig je za FT negirao navode, rekavši da „nije uključen ni u kakve razgovore s američkim političarima ili predstavnicima biznisa“, ističući da poštuje „pravila kao osoba na američkoj listi sankcija“.
Portparol Kremlja, Dmitrij Peskov, takođe tvrdi da nema informacija o bilo kakvim razgovorima o Sjevernom toku 2, dok Gasprom i Nord Stream 2 nisu komentarisali situaciju.
Skijanje s Putinom
Šezdesetdevetogodišnji Varnig postao je Putinov prijatelj 90-ih godina, kada je u Sankt Peterburgu otvarao filijalu Dresdner Banke, dok je Putin tada bio na čelu gradskog komiteta za spoljne odnose. Njih dvojica su postali toliko bliski da je Putin smjestio svoju djecu kod Varniga kada im je majka doživjela saobraćajnu nesreću, dok je Varnigovu djecu ruski predsjednik učio da skijaju u Davosu.
Ipak, Varnig se protivio Putinovom ratu u Ukrajini, koji je opisao kao „neviđenu grešku“. Nakon invazije, napustio je upravne odbore dva energetska preduzeća pod kontrolom Kremlja i 2023. godine se povukao iz Nord Stream 2. U intervjuu za njemački Die Zeit, rekao je da je lično pokušao da ubijedi Putina da zaustavi invaziju.
Administracija prethodnog američkog predsjednika Joe Bidena stavila je Varniga 2022. godine na listu sankcionisanih osoba. Biden nije bio zainteresovan za kupovinu Sjevernog toka 2, iako je američki biznismen Steven Lynch tada to predložio administraciji.
Promjena pod Trumpom
Tokom svog prvog predsjedničkog mandata, Trump je bio oštar kritičar gasovoda. On je postao simbol za one koji su optuživali Njemačku i Evropu za zavisnost od ruskog gasa, koji je finansirao vojnu mašineriju Moskve. Međutim, u drugom mandatu, neki zvaničnici njegove administracije vide gasovod kao strateški adut koji bi mogao biti korišten u mirovnim pregovorima.
Gasovod je 100% u vlasništvu Gasproma. Međutim, pet evropskih energetskih kompanija – Shell, Uniper, OMV, Engie i Wintershall – učestvovalo je u finansiranju polovine troškova izgradnje, koji su ukupno iznosili 11 milijardi dolara (10,6 milijardi eura). Sve ove kompanije su te dugove otpisale. Njemačka vlada je, nakon početka rata u Ukrajini, zaustavila proces izdavanja licence za rad gasovoda.
Vlasništvo nad gasovodom dalo bi američkim investitorima mehanizam za kontrolu ruskog protoka gasa u EU. Istovremeno, EU je ključni tržišni partner za tečni prirodni gas (LNG), koji SAD isporučuju tankerima preko Atlantika.
U međuvremenu, neki bivši američki zvaničnici za FT kažu da je malo vjerovatno da bi SAD ušle u vlasništvo Sjevernog toka 2. „Evropa i dalje ima sankcije na snazi. Ako bi Njemačka podržala oživljavanje gasovoda, to bi otvorilo nove podjele. Bilo kakvo takvo rješenje je još daleko“, rekao je bivši visoki zvaničnik američke vlade.
