Politika, zvižduci i nastup sa zaštitnim prslukom: Zašto Evrovizija nikada nije bila samo pjesma

Hrvatska i Švicarska su ove godine u vrhu liste favorita za pobjedu na Evroviziji čije finale ćemo gledati sutra (subota). Hrvatski kantautor Marko Purišić, poznat kao Baby Lasagna, predstavlja svoju zemlju sa pjesmom “Rim Tim Tagi Dim,”, a Švicarska igra na kartu Nema, umjetniku koji insistira na nebinarnom rodnom opredjeljenju, koji se predstavlja sa pjesmom The Code. Iako su Baby Lasagna i Nemo, sudeći prema prognozama na kladionicama, koje rade 24 sata, favoriti da svojim zemljama odnesu pobjedu, njihove pjesme ipak su u drugom planu ove godine. Krovno evrovizijsko tijelo EBU insistira na tome da je Evrovizija nepolitičko takmičenje, i pozornica na kojoj se prezentira i promovira pjesma i scenski nastup, praksa ipak pokazuje drugačije. Najstarije muzičko takmičenje u Evropi i sav propratni program vezan uz njega, ima političke boje i atmosferu. Ove godine ona je izuzetno izražena, zbog rata na Bliskom istoku.

Izrael pristao promijeniti naziv pjesme

Rasprave o tome treba li Izrael učestvovati traju mjesecima. Naročito jer se zna da su u prethodnim evrovizijskim izdanjima zemljama koje čine ratna djejstva u drugim zemljama zabranjivao nastup njihovih predstavnika. Najsvježiji primjer se odigrao krajem februara 2022., samo dan nakon što su moskovske trupe pokrenule potpunu invaziju na Ukrajinu, tada je Evropska radiodifuzna unija (EBU), koja producira Euroviziju, zabranila Rusiji učešće na takmičenju. Mnogi fanovi i javnost komentirali su na društvenim mrežama, ne krijući koliko su zatečeni odlukom istog tijela da dozvoli Izraelu učešće nakon eskalacije izraelske agresije i vojnih napada na Gazu, u kojima je ubijeno, prema procjenama UN-a više od 34.000 ljudi, među njima veliki broj djece. Prosvjednici, ovakvu odluku nazivaju dvostrukim standardima.

Izraelu je, kada je bilo poznato da će nastupiti sa pjesmom “October Rain”, bilo zabranjeno da učestvuje, jer s pjesmom koja se, tada se naširoko mislilo, referira na Hamasov napad 7. oktobra, krši pravila ESC-a o političkoj neutralnosti.

Izrael je pristao promijeniti naziv pjesme u “Hurricane” i ona sada, kako je pojasnila sama izraelska predstavnica Eden Golan, govori o ženi koja prolazi kroz ličnu krizu.

“Ostajemo predani osiguravanju da Evrovizija ostane nepolitički događaj koji nastavlja ujedinjavati publiku širom svijeta kroz muziku”, kazao je direktor EBU-a Noel Curran u januaru i dodao kako razumije zabrinutost i duboko ukorijenjena stajališta oko trenutnog sukoba na Bliskom istoku, ali vrijednosti Evrovizije kao što su univerzalnost, inkluzivnost i slavljenje različitosti kroz muziku nikada nisu bile važnije.

Međutim, gradske vlasti Malmea, u kojem živi više od 36.000 ljudi, vjerovatno svjesne (a sigurno odgovorne prema svojim građanima), da veliki kulturni i sportski događaji su ne nužno, ali u većini slučajeva i politički, i znajući da ova izjava EBU-a neće zaustaviti val nezadovoljstva javnosti, najavila je kako će poduzeti do sada neviđene mjere sigurnosti.

Više od 20 posto izvođača odustalo od učešća u znak solidarnosti s Palestincima

Iako drže situaciju pod kontrolom, gradske vlasti su najavile da će uvesti vidljive mjere, uključujući policiju sa puškomitraljezima i pojačanje iz Danske i Norveške koje bi trebalo pomoći u održavanju sigurnosti tokom događaja.

Uoči subotnjeg velikog finala Eurovizije, očekuje se da će 100.000 posjetitelja stići u Malmo u Švedskoj.

Više od 20 posto izvođača koji su trebali nastupiti odustalo je u znak solidarnosti s Palestincima. Među njima su hip-hop duo Medina i Magnus Carlsson, koji je bivši član Alcazara, jedne od najuspješnijih švedskih muzičkih grupa, piše The Express Tribune, i dodaje da su protesti primorali organizatore da preispitaju uobičajene događaje koji se održavaju tokom sedmice Evrovizije, zbog čega su otkazana događanja na tzv. Evrovizijskoj ulici, na kojoj svake godine vlada vesela atmosfera.

Grupe koje pozivaju na bojkot priznaju da one, navodi dalje ovaj medij, ne žele spriječiti održavanje Evrovizije, te će umjesto toga preplaviti grad alternativnim aktivnostima.

Brod za Gazu, brod koji je dio Freedom Flotilla Coalitiona, mreže organizacija koje imaju za cilj ukinuti blokadu Gaze, u gradu će biti sedam dana i organizirat će nekoliko događaja za cijelu porodicu, uključujući muziku uživo, crtanje i čitanje poezije.

U znak solidarnosti s Palestincima u Gazi, a u sklopu protesta, posljednjeg dana Evrovizije 11. maja u Malmou će se održati alternativni muzički događaj pod nazivom Falastinvision. Janne Heltberg, norveški glumac i jedan od pokretača EurovisiOFF-a, kampanje koja poziva na bojkot Evrovizije, također je izražavajući svoje nezadovoljstvo zbog dvostrukih standarda organizatora Evrovizije, podsjetio da bi Izrael trebao biti diskvalificiran, kao što je Rusiji bilo zabranjeno učešće nakon invazije na Ukrajinu prije dvije godine.

Podsjećanje na zabranu nastupa Rusiji i Gruziji

Također, krajem marta, piše Politico, Irska, Finska, Norveška, Portugal, San Marino, Švicarska, Litva i Ujedinjeno Kraljevstvo izdali su zajedničku izjavu u kojoj kažu da se “solidarišu s potlačenima” i pozvali na “trenutni i trajni prekid vatre , i siguran povratak svih talaca.”

The Week u svom osvrtu na ovogodišnju Evroviziju prenosi razmišljanje Jacqui Housden, koja je na stranici inews napisala kako daleko od svoje deklarirane reputacije striktno “nepolitičkog događaja”, tokom proteklih 50 godina pozornica Evrovizije je bila prostor kontroverzi i političkih izjava, od poziva na priznavanje genocida, do skrivenih poruka o referendumima i očiglednije poruke o ruskom vođi.

Za širu sliku, važno je vratiti se u 2009.godinu kada je Gruzija bila isključena nakon ruske invazije zbog pjesme “We Don't Wanna Put In”.Bjelorusija je izbačena 2021. nakon osporavanog reizbora Aleksandra Lukašenka za predsjednika.

Ovogodišnja predstavnica Izraela izborila je finale, iako je na generalnoj probi uoči polufinala bila izviždana, i nije jedina koja je na koži osjetila politiku svoje zemlje i Bliskog istoka. Sada već davne , 1973. pjevačica Ilanit nastupila je uz stroge mjere sigurnosti, nakon ubistva 11 izraelskih sportista 1972. u Münchenu, zbog čega je nosila zaštitni prsluk. Dokle su mjere sigurnosti tada išle, pokazuje podatak kako je publici bilo zabranjeno stajati u dvorani, dok su fotografi morali uslikati plafon da bi pokazali da nihov fotoaparat zapravo nije oružje.

Osim agende da ne budu politička pozornica organizatori također zabranjuju da se maše zastavama onih zemalja koje ne učestvuju, izuzetak je samo zastava LGBT zajednice. I ove godine se drže svoje uobičajene zabrane, zbog čega su u dvorani zabranjene palestinske zastave i propalestinski simboli. 

Historija Evrovizije

Evropska unija za radiodifuziju osmislila je Pjesmu Evrovizije na prijedlog Marcela Bezencona na sastanku u Monacu 1955.godine, po uzoru na uspješni pilot projekt Sanremo. Osnivanje muzičkih festivala odvijalo se paralelno sa Evropskom zajednicom za ugalj i čelik, koja je imala za cilj ujediniti u razumijevanju i saradnji poslijeratnu Evropu.

Ovo muzičko povezivanje putem nacionalnih TV frekvencija, bilo je i jedan vid ambicioznog tehnološkog eksperimenta. Na prvom takmičenju u švicarskom Luganu 24.maja 1956., učestvovale su sa po dvije pjesme (i to je bilo prvi i jedini put da su se zemlje predstavile sa dvije kompozicije),Francuska, SR Njemačka, Italija, Holandija, Luksemburg, Belgija i Švicarska. naredne godine priključile su se UK, Danska i Austrija. Od tada broj zemalja učesnica je samo rastao, pa su na Evroviziji u Beogradu 2008. godine, učestvovale 43 zemlje.

Iako geografski ne pripada evropskom kontinentu državna televizija Izraela (IBA) je članica Evropske radiodifuzne unije koja je i organizator samog festivala, te ova zemlja na Evroviziji učestvuje od 1973. godine, pobijedivši do sada tri puta.

Kao i prošle godine, i ove, učestvuje 37 zemalja, a 26 se takmiči u finalu.