Let od Pekinga do New Yorka za samo dva sata – stiže supersonični avion dvostruko brži od Concordea
Kineska kompanija za svemirski transport (STA) Space Transportation, poznata i kao Lingkong Tianxing Technology iz Pekinga, razvila je supersonični komercijalni putnički avion “Yunxing” (putovanje oblacima), sposoban da postigne brzinu od 4 Macha, što je oko 5.000 kilometara na sat, dvostruko brže od povučenog Concordea koji je letio brzinom od otprilike 2.400 kilometara na sat (2.23 Macha).
Prvi testni let planiran je za narednu godinu, dok bi se prvi komercijalni let supersoničnog putničkog aviona u punoj veličini trebao desiti 2027. godine.
Revolucionarno skratiti vrijeme putovanja
U oktobru prošle godine, kompanija Lingkong Tianxing Technology saopštila je da je uspješno završila testiranje svog prototipa Yunxing,te da će u novembru provesti dodatna testiranja motora.
Test leta potvrdio je strukturnu stabilnost i rad pogonskih sistema, te je izdržao ekstremne uslove, uključujući aerodinamiku, termalnu zaštitu i kontrolne sisteme.
Jedan od glavnih tehničkih izazova za Space Transportation je kinetičko zagrijavanje, koje nastaje trenjem aviona sa vazduhom pri velikim brzinama. Naprimer, Concorde bi na nosu dostizao temperaturu od oko 130°C, a na repu oko 93°C, što je uzrokovalo i širenje trupa aviona za devet do deset inča tokom leta.
Ono što je cilj kompanije sa Yunxing-om je da revolucionarno skrati vrijeme interkontinentalnog prevoza – gdje bi let od Pekinga do New Yorka trajao samo dva sata, umjesto 13 sati koliko traje klasičnim avionima, dok bi do Pariza trebalo letjeti tek nešto više od sat vremena. Ovime, Kina postaje važan igrač u razvoju visokobrzinskih putničkih aviona. Komercijalna verzija, nazvana Dasheng („Kralj majmuna“), planirana je za 2030. godinu.
Lingkong Tianxing Technology, osnovana 2018., u provinciji Sichuan, brzo se proširila sa istraživačkim i proizvodnim centrima u Pekingu, Xi’anu i Anhui, kao i testnim poligonom u Korli, Xinjiang. Fokus kompanije je razvoj hipersoničnih tehnologija, uključujući suborbitalna turistička vozila i globalne transportne platforme velikih brzina. Space Transportation intenzivno sarađuje s vojskom, institutima i univerzitetima na razvoju naprednih hipersoničnih i supersoničnih tehnologija.
Supersonični letovi nisu nova ideja. Concorde je bio prvi komercijalni supersonični avion, letio je od 1976. do 2003. godine i dostizao brzinu dvostruko veću od brzine zvuka, sa maksimalnom visinom od oko 18.300 metara. Let od Londona do New Yorka trajao je oko tri i po sata. Sovjetski Tupolev Tu-144 bio je prvi supersonični transportni avion, ali nije stekao popularnost zbog problema i nesreća. Visoki troškovi, buka i zabrane letenja iznad naseljenih područja dovele su do povlačenja Concordea iz komercijalne upotrebe.
Cijena karte od 20.000 dolara
Danas se supersonični letovi vraćaju u fokus. Američka kompanija Boom Supersonic razvija avion Overture, planiran za 2029. godinu, dok je njihov prototip XB-1 već završio prvi testni let. Britanska Reaction Engines radi na motoru za transatlantske letove dug dva sata, kombinujući brzinu i efikasnost.
Space Transportation je do sada prikupio 76 miliona dolara investicija od kineskih državnih i privatnih kompanija zainteresovanih za Yunxing i nadzvučna putovanja. U 2021., su tvrdili da su „jedina visoko-tehnološka firma u Kini koja se bavi komercijalnim hipersoničnim letovima“, iako su brzine njihovog aviona još uvek ispod prave hipersonične granice (Mach 5).
Space Transportation procjenjuje da će cijena jednosmjene karte za Yunxing biti između 20.000 i 30.000 dolara, dok je povratna karta za Concorde nekada koštala oko 12.000 dolara. Kompanija je objavila slike unutrašnjosti aviona koja podsjeća na Concorde, prostor je relativno ograničen, ali to možda nije presudno kada putnici stižu na destinaciju za nekoliko sati.
Za poređenje, luksuzni apartman u prvoj klasi avio-kompanije Etihad, „The Residence“, ima tri sobe i košta oko 25.000 dolara za povratnu kartu na relaciji New York –Abu Dhabi. Kupci će tako morati da odluče da li im je važnija brzina ili luksuz, što će biti ključno za uspjeh Yunxinga na tržištu.
Amela Hasanbašić
