AI otkriva sadržaj 2.000 godina starih rimskih zapisa spaljenih u erupciji vulkana
Uz pomoć rendgenskog snimanja i vještačke inteligencije (AI), naučnici su zavirili u 2.000 godina star rimski natpis, izgorio tokom erupcije Vezuva. I oduševljeni su onim što su pronašli.
“Zadivljen sam golemim obimom teksta koji ovaj zapis obećava da će otkriti”, rekao je Brent Sills, profesor kompjuterskih nauka na Univerzitetu Kentucky. Sills je suosnivač Vesuvius Challenge-a , međunarodnog takmičenja koje koristi mašinsko učenje i kompjuterski vid za dešifrovanje sadržaja zapisa spaljenih u erupciji vulkana 79. godine. Ta katastrofa zatrpala je rimske gradove Pompeje i Herkulaneum ispod šest metara pepela.
Vezuv izazovi
Prošle godine, tri studenta osvojila su glavnu nagradu od 700.000 dolara na Vesuvius Challenge- u zahvaljujući svom radu sa umjetnom inteligencijom. Omogućio je čitanje dijela natpisa pronađenog u ostacima vile u Herkulaneumu.
Dokumenti iz vile su ugljenisani i pretvoreni u tvrde grudve zbog velike vrućine erupcije. Fizičko odmotavanje ovih krhkih dokumenata nosi rizik od njihovog oštećenja, pa su se istraživači okrenuli tehnologiji kako bi ih praktično “odmotali”.
Zacrnjeni zapis u središtu najnovijeg otkrića poznat je kao PHerc. 172 i jedan je od tri koji se čuvaju u Bodleian bibliotekama na Univerzitetu Oksford u Engleskoj. U srijedu je Vesuvius Challenge najavio “historijski proboj”, otkrivajući prvu uspješno generiranu sliku unutrašnjosti natpisa, u kojoj su vidljivi stupci grčkog teksta.
“Ovaj zapis sadrži više teksta koji se može vratiti nego što smo ikada vidjeli u skeniranom Herculaneum zapisu”, rekao je Sills.
Šta sadrže zapisi?
Rane analize papirologa sa Oksfordskog univerziteta sugerišu da je autor dokumenta epikurejski filozof Filodem . Većina zapisa pronađenih u ostacima biblioteke Herculaneum tokom 1750-ih pripada njemu, a rukopis u PHerc. 172 pokazuje veliku sličnost.
Stručnjaci sa Oksforda identifikovali su nekoliko riječi u tekstu, uključujući “budalasto “, što je karakteristično za Filodemov stil pisanja, kao i starogrčku riječ za “gađenje “. Pretpostavljaju da je zapis završen rukopis, jer sadrži uobičajeni simbol na kraju reda.
“Ovo je nevjerovatan trenutak u historiji , jer bibliotekari, informatičari i klasični naučnici sarađuju kako bi otkrili nevidljivo”, rekao je Richard Ovenden , glavni bibliotekar Bodleian biblioteke.
Tinta je bila pravo iznenađenje.
Naučnici su skenirali zapis u Diamond Light Source, nacionalnom istraživačkom objektu u Velikoj Britaniji koji sadrži sinhrotron, akcelerator čestica koji proizvodi moćne rendgenske zrake. Zatim su upotrijebili umjetnu inteligenciju da sastave slike, otkriju prisustvo mastila i poboljšaju jasnoću teksta.
“Ovaj zapis ima vrlo čiste dijelove i slojeve koji se lako mogu odvojiti,” rekao je Sills. „Ali mastilo je bilo pravo iznenađenje. Njegova vidljivost od samog početka bila je mnogo izraženija nego kod drugih ploča. Naime, mastilo na papirusu bilo je vidljivo na mnogim mjestima i prije nego što su korištene metode vještačke inteligencije za poboljšanje čitljivosti.”
Istraživači vjeruju da je to vjerovatno rezultat hemijskog sastava mastila. Moguće je da sadrži gušći zagađivač, poput olova, pa tim planira dodatno testiranje.
Što se tiče sadržaja dokumenta, modeli umjetne inteligencije trenutno ne mogu razumjeti jezik niti prepoznati pojedinačne znakove. Ovdje ljudi dolaze u igru.
Dok naučnici proučavaju tekst, Vesuvius Challenge takođe poziva širu javnost da pomogne u dešifrovanju spisa, u nadi da će otkriti još dublje uvide iz antičkog svijeta.
“Postoji sveta veza između pisca i čitalaca”, rekao je Sills. “Ideje antičkih mislilaca i danas su nevjerovatno relevantne i premošćuju tehnološki jaz između prošlosti i sadašnjosti.”
