Geopolitička previranja: Zašto Turska šuti na atentate u Libanonu?

Ankara je bila kritična prema akcijama Izraela u Libanu, ali je izbjegavala izdavanje izjava koje bi se mogle smatrati podrškom Hezbollahu.

Turski zvaničnici su dali oprezne izjave kada su govorili o izraelskom ubistvu vođe Hezbollaha Hassana Nasrallaha , uglavnom zbog neslaganja s libanonskim pokretom koji datiraju još od njegove uloge u podršci sirijskom predsjedniku Basharu al-Assadu nakon početka sirijskog građanskog rata, kažu analitičari.

Za vikend se turski predsjednik Recep Tayyip Erdogan pridružio “horu” arapskih lidera koji su dali izjave u kojima kritikuju najnovije izraelske eskalacijske i napade na Liban.

“Liban i libanonski narod posljednja su meta politike genocida, okupacije i invazije koju provodi Izrael od 7. oktobra”, rekao je Erdogan u objavi na X, u kojoj nije spomenuto Nasrallahovo ubistvo.

Nasrallah, koji je vodio Hezbollah 32 godine, ubijen je u petak nakon što je Izrael vjerovatno upotrijebio 10 američkih BLU-109 bombi za uništavanje bunkera na južnom predgrađu Bejruta, Dahiyeh.

Obraćajući se novinarima u subotu, turski ministar vanjskih poslova Hakan Fidan priznao je Nasrallahovo ubistvo, ali umjesto da osudi napad, sugerirao je da je udario u srce iranske “osovine otpora”.

“Iskreno mislim da će prazninu koju je ostavilo njegovo odsustvo biti teško popuniti”, rekao je on tokom televizijskog nastupa.

“Nasrallahova smrt bila je veliki gubitak i za Hezbollah i za Iran.”

Fidan je također otkrio da je sreo Nasrallaha u Bejrutu “pod teškim okolnostima”, nekih 10 dana nakon napada Hamasa na Izrael 7. oktobra. 

Desetljećima se Iran oslanjao na Hezbollah i druge zastupnike koji su nazvali osovinom otpora kao svoju prvu liniju odbrane, shvaćajući da mu nedostaje konvencionalna vatrena moć da se brani od protivnika, uključujući Izrael i SAD.

Ove snage su ostale ključne za sposobnost Irana da projektuje moć izvan svojih granica.

Za posmatrače u Ankari, prilično oprezan pristup Turske ubistvu je potpuno “razumljiv”.

“Tišina je također izjava”, rekla je za Middle East Eye osoba upoznata s turskim političkim narativom.

“Nismo izrazili radost ili tugu. Jedna je poruka Iranu, druga Izraelu.”

Jedina izjava koja se razlikovala od generalne linije vlade bila je Numana Kurtulmusa, predsjednika turskog parlamenta i člana vladajuće stranke.

“Ubistvo Nasrallaha od strane Izraela je teška posljedica njegove dugogodišnje politike okupacije, razaranja i aneksije, ne samo protiv palestinskog naroda, već protiv svih naroda u regionu”, rekao je Kurtulmus, nazvavši ga mučenikom. 

Omer Ozkizilcik, analitičar povezan s think tankom Atlantic Council, rekao je da, iako je Turska zabrinuta zbog izraelskih ratnih planova za Liban i humanitarne katastrofe koja se odvija u Gazi, Ankara ne želi podržavati Iran i njegove zastupnike.

“Ankara se još uvijek sjeća ogromne količine zločina i zločina koje su počinili Hezbollah i Hasan Nasrallah u Siriji koji su gurnuli milione izbjeglica u Tursku”, rekao je Ozkizilcik.

“Turska ide čvrstom linijom između nepokazivanje solidarnosti za Hezbollah i Iran s jedne strane i zahtjeva za prekid izraelske eskalacije s druge strane.”

Ankara formuliše novu bliskoistočnu politiku

Turska vladajuća stranka AK bila je vatreni pristalica sirijske opozicije protiv Assada i prekinula je veze s vladom 2011. godine dok je podržavala protestni pokret koji je želio svrgnuti Assada.

Kako je Assad pokrenuo žestoki napad na opoziciju, što je izazvalo građanski rat, Turska je postala spas za sirijsku opoziciju, pružajući bazu za vojne i političke ličnosti.

Mnoge komponente sirijske opozicije su još uvijek smještene u Turskoj, a sirijske opozicione snage, kao i turska vojska u sjevernom Iraku, često su se bore protiv prosirijskih vladinih snaga. 

U februaru 2020. Turska je odgovorila na napad ruskih i sirijskih snaga u Idlibu i pokrenula operaciju “Proljetni štit” u kojoj je nekoliko boraca povezanih s borcima Hezbollaha. U istom mjesecu, u jednom napadu turske bespilotne letjelice ubijeno je devet pripadnika Hezbollaha i ranjeno više od 30 drugih. 

Mustafa Caner, analitičar za Iran i regiju, rekao je da Ankara trenutno formulira novu bliskoistočnu politiku koja ima za cilj otvaranje novog poglavlja i sa Sirijom i sa Libanom, te stoga zauzima srednji put oko Hezbollaha i Izraela.

“Prvo, Ankara mora zadržati svoju podršku sirijskoj opoziciji i također upravljati emocionalnim rezervama opozicije”, rekao je Caner za MEE.

“Drugo, trebalo bi izbjeći da bude uvučen u iransku retoriku o palestinskoj politici nakon 7. oktobra. Dok Turska daje prioritet diplomatiji i međunarodnom pravu, Iran nastavlja podsticati militantni aktivizam kroz oružane grupe koje omogućavaju njegovu regionalnu ekspanziju.”

Međutim, s obzirom na to da je Turska duboko zabrinuta akcijama Izraela u posljednjih nekoliko sedmica, počevši od ubistva vođe Hamasa Ismaela Haniyeha i drugih bombaških napada usmjerenih na vodstvo Hezbollaha, osoba upoznata s razmišljanjima Ankare je rekla: “Izrael, na svom putu da ponovo uspostavi svoje odvraćanje, na kraju se oblikovala kao neobuzdana i nevaljala sila. Za njih nije održivo da nastave svoju kampanju ubijanja.