Kako oštećenja kostiju dinosaurusa pomažu naučnicima da otkriju njihov spol
Paleontolozi su korak bliže odgovoru na jedno od dugogodišnjih pitanja – kako razlikovati mužjake od ženki dinosaura. Novo istraživanje otkriva da specifične ozljede na pršljenovima repa hadrosaurusa, mogu ukazivati na spol ovih drevnih životinja, pružajući prvi mogući uvid u njihovu reproduktivnu biologiju, javlja CNN.
Hadrosauri, poznati i kao dinosauri s “pačjim kljunom”, bili su česti tokom kasnog perioda krede (prije 100,5 do 66 miliona godina), a njihovi fosili pronađeni su na više kontinenata.
Neki fosili hadrosaurusa pokazuju znakove zarastanja teških ozljeda kostiju, i to uvijek na istom mjestu, na pršljenovima neposredno iza korijena repa.
U fosilnim zapisima, do sada, nisu pronađena meka tkiva koja bi sačuvala dokaze o reproduktivnim organima dinosaura, a razlike u kostima obično su se tumačile kao razlike među vrstama ili dobnim grupama, a ne spolovima. Također, fosili koji sadrže jaja izuzetno su rijetki.
Autori nove studije, objavljene u časopisu iScience, vjeruju da su ozljede nastale tokom parenja i da bi se mogle koristiti kao pokazatelj koji fosili pripadaju ženkama hadrosaurusa.
„Ovo bi moglo potpuno promijeniti način na koji razumijemo spolne razlike kod dinosaura“, rekao je glavni autor istraživanja dr. Filippo Bertozzo, istraživač Kraljevskog belgijskog instituta za prirodne nauke.
Kako su otkrili uzorak
Kanadski paleontolog Darren H. Tanke prvi je primijetio te ozljede na fosilima hadrosaurusa koje je otkrio u 1980-im godinama u Alberti, Kanadi.
Njegova prvobitna pretpostavka bila je da su ih uzrokovali mužjaci tokom parenja kada su se peli na ženke, ali tada nije imao dovoljno dokaza.
Bertozzo je iste ozljede uočio 2019. godine na fosilu vrste Olorotitan arharensis u Rusiji, dok je radio na doktoratu o bolestima kod hadrosaurusa. Nakon toga je pozvao Tankeja da zajedno sprovedu novo istraživanje.
Zajedno su analizirali gotovo 500 pršljenova repa različitih vrsta hadrosaurusa iz muzeja u Sjevernoj Americi, Evropi i Rusiji.
Na srednjem dijelu repa pronašli su gotovo identične ozljede. Vrhovi koštanih izdanaka bili su slomljeni, nagnuti, natečeni ili potpuno odsječeni, što ukazuje na to da su se polomljeni dijelovi vremenom ponovo apsorbirali u tijelo.
Istraživači su testirali razne mogućnosti, da su ozljede nastale tokom borbi, kretanja, lova ili slučajnog gaženja, ali nijedan scenarij nije dosljedno objašnjavao uzorak povreda.
Zaključili su da je najvjerovatniji uzrok sam čin parenja, mužjaci su se penjali na ženke koje su ležale na boku i pritiskali im rep, što je dovodilo do lomova kostiju.
„Hipoteza o parenju trenutno je najbolji način da objasnimo ono što vidimo“, rekao je Bertozzo.
„Činjenica da iste povrede pronalazimo kod više vrsta i u različitim dijelovima svijeta sugerira da je to univerzalna pojava, a ne slučajnost“, naglasio je.
Ozljede nisu bile smrtonosne, jer se na kostima vide znakovi zarastanja, pa čak i ponovnog oštećenja.
Slične agresivne interakcije između mužjaka i ženki zabilježene su i kod današnjih životinja, poput morskih lavova, kornjača i nekih vrsta ptica.
Šta predstavlja ovo otkriće
Ako se hipoteza potvrdi, naučnici bi mogli na osnovu ovih tragova razlikovati spol kod kompletnih fosila hadrosaurusa, kaže Bertozzo.
To bi otvorilo vrata istraživanju drugih pitanja, primjerice, razlikuju li se oblici lobanjskih grebena između spolova ili su neke anatomske razlike pogrešno tumačene kao nove vrste.
Ipak, potrebno je više podataka. Naučnici planiraju uključiti fosile iz Kine i Južne Amerike te primijeniti naprednije kompjuterske simulacije pokreta repa i mišića.
Bertozzo se nada da će slične povrede možda pronaći i kod drugih vrsta dinosaura, poput dugovratih sauropoda.
„Ova priča je tek na početku“, rekao je. „Ali pokazuje da čak i fosilne kosti mogu čuvati tragove najintimnijih trenutaka iz života dinosaura, njihove ‘ljubavne priče’ doslovno zapisane u kostima“, naglasio je Bertozzo.
Amela Hasanbašić, Forbes BiH
