Stan na dan ili iznajmljivanje na duži period u BiH: Šta su zakonske obaveze, kako se plaća porez i kakve su posljedice ako to radite “na crno”

Sve je veći problem izbjegavanje poreskih obaveza brojnih izdavača stanova i apartmana na duži vremenski period ili na dan. Da li je obavezno sačinjavanje ugovora o izdavanju, da li se dobit ostvarena izdavanjem oporezuje i po kojoj stopi, koji su rokovi za plaćanje poreskih obaveza i koje su sankcije u slučaju poreskih prekršaja za fizička lica, neka su od pitanja na koje je odgovorila Fahra Ćatović, šefica Odsjeka za porezna mišljenja i edukaciju Porezne uprave FBiH.

Iznajmljivanje stanova i apartmana na duži vremenski period od strane fizički lica je aktuelna i uobičajena aktivnost u BiH. Koje su zakonske obaveze za fizička lica koja vrše iznajmljivanje stanova u smislu plaćanja poreza, prijave djelatnosti i slično?

“To je ugostiteljska usluga u domaćinstvu i u toj vezi trebamo govoriti o Zakonu koji tretira ovaj vid usluga. Tretira ih kao usluge u domaćinstvu. Federalno ministrstvo okoliša i turizma utvrđuje kategorije ugostiteljskih objekata i nama je to bitno da znamo kakva je porezna obaveza. Ovo u nadležnosti opštinskih službi koje propisuju uslove i određuju kategorije za ugostiteljske objekte. Imaju tri kategorije subjekata. Pravna i fizička lica registrovana kao obrt ili dodatna djelatnost i treća o kojoj sad govorimo su fizička lica – iznajmljivači.”

Da li je prilikom ugovaranja izdavanja stana na duži vremenski period obavezno sačinjavanje ugovora o izdavanju i pisanom obliku i šta taj ugovor minimalno mora sadržavati?

“Nije potrebna porezna registarcija i fizkalizacija, ali u poreznom smislu to tretiramo kao dohodak od imovine. Ugovori sadrže porezni broj i cijenu najma, JMBG se koristi kao porezni broj”.

Da li je obavezno sačinjeni ugovor u iznajmljivanju stana prijaviti Poreznoj upravi FBiH? Koje su konkretne procedure za prijavu ovog ugovora i koji su rokovi za podnošenje prijave?

“Nije potrebno prijaviti. Nema obavezu prijave ugovora, ali je ugovor osnov za utvrđivanje plaćanja poreza. Ako vam zaposlenik porezne traži taj ugovor, dužni ste da dostavite.”

Kako se oporezuje dobit ostvarena izdavanjem stanova i apartmana na duži vremenski period? Koja je stopa poreza na ovu vrstu prihoda i koji su rokovi za plaćanje ovih poreskih obaveza?

“Ovaj prihod tretiramo kao dohodak od imovine da bi mogli oporezovati. Ostvareni prihod mora imati dokaz i to je ugovor. Na primjer, imamo pravo na umanjenje razhoda od tog prihoda. Rashode utvrdimo na dva načina, to su stvarni troškovi za održavanja stana ili apartmana. Druga metoda je procentualna i većina koristi tu metodu. Dd ukupnog prihoda oduzmu 30 posto troškova za održavanje, ostatak se oporezuje na 10% od iznosa.”

Koje su sankcije za fizička lica koja ne prijave dohodak od iznajmljivanja ili ne plate odgovarajući porez? Možete li nam dati primjere najčešćih prekršaja i sankcija koje su izrečene u takvim slučajevima?

“Nepostivanje odredbi Zakona o porezu na dohodak. Od 300 do 3.000 KM su kazne. Ako prijave manju poreznu obavezu nego što ona stvarno jeste idu kazne. Federalne i kantonalne inspekijca prate ovakve situacije na terenu.”

Izdavanje po principu „stan na dan“ postaje sve popularniji među iznajmljivačima zbog kratkoročnih najama i većeg dohotka u odnosu na klasično iznajmljivanje na duži vremenski period. Da li se ova djelatnost mora obavezno registrirati kod nadležnog organa ili kod Porezne uprave FBiH i koje su procedure za to?

“Rješenje o ispunjavanu uvjeta za kategorizaciju u domaćinstvu i to je obaveza prije dolaska u Poreznu upravu i mora imati to rješenje, i na osnovu toga propisana je obaveza prijave i plačanja poreza.”

Česte su situacije izdavanja stanova na dan „na crno“. Kome građani mogu prijaviti iznajmljivanje apartmana ili stana na dan za koje sumnjaju da nije legalno i prijavljeno Poreznoj upravi i drugim nadležnim organima?

“Porezna je omogućila da sva saznjanja za nepoštivanje propisa i građani mogu putem e-maila prijaviti Poreznoj upravi i na telefon. Sve podatke imate na stranici Porezne uprave. Pratimo ko nudi putem online servisa, ko nudi stanove na dan, i mi dobijamo informacije. U manjim mjestima je to lakše otkriti. Imamo Odsjek za to koji prati. U prosjeku imamo oko 4 hiljade prijava od iznamjivanja prostora, radnika na crno. Svake godine je veći broj prijava. Budi se svijest kod ljudi, “ako plaćam ja, neka plaćaju i drugi.”