Novi Sad: Ko stoji iza mađarske firme koja je nadzirala radove na željezničkoj stanici?

Posao nadzora nad realizacijom rekonstrukcije pruge ka Mađarskoj dobila je kompanija Utiber čiji su većinski vlasnici iz Mađarske.

To potvrđuju podaci Portala javnih nabavki gdje se vidi da su oni jedna od kompanija koja je dobila taj posao (na svom sajtu navode da su vodeći član grupe ponuđača).

A da su radili nadzor nad rekonstrukcijom zgrade željezničke stanice u Novom Sadu juče je za televiziju N1 izjavio Zoran Đajić, nekadašnji nadzornik na dijelu tog posla.

Partnerstvo sa srpskim državljanima

Utiber je već 10 godina prisutan u Srbiji. U junu 2014. osnovana je firma Project biro Utiber u Novom Sadu.

Prema podacima APR, njen većinski vlasnik je mađarska kompanija Utiber Kozuti Beruhazo sa 85% udjela dok preostalih 15% drži srpski državljanin Miodrag Jović iz Beograda, koji je ujedno i direktor. Ova firma ima i svoj ogranak u Subotici.

Pri osnivanju firme u Srbiji, mađarski Utiber je imao 75% udjela dok je 25% pripalo srpskom državljaninu Siniši Pavloviću iz Ade. On izlazi iz vlasništva 2019. kada Utiber postaje vlasnik 100% firme.

Sadašnji suvlasnik Miodrag Jović imenovan je za direktora u januaru 2018. U februaru 2021. postaje partner Mađarima jer tada stiče prvih 10% firme. Do sadašnjih 15% stiže u aprilu prošle godine.

Od početka augusta prošle godine Utiber Kozuti Beruhazo KFT ima i registrovani ogranak u Srbiji. I Project biro i ogranak su registrovani na istoj adresi u Novom Sadu. Oboma je šifra djelatnosti ista – 7112 odnosno Inženjerske delatnosti i tehničko savjetovanje.

Veliki rast prihoda i dobiti

Pogled na finansijske izvještaje firme Project biro Utiber pokazuje da, u prethodne četiri godine, ova kompanija bilježi veliki uspon.

Primjera radi, od pandemijske 2020. ukupni prihodi su im povećani gotovo 17 puta. Kada je „udario“ kovid-19 ostvarili su prihode od 135,48 miliona dinara. Sljedeće godine skaču na 474,6 miliona dinara, u 2020. na 825 miliona, a prošle su prihodovili gotovo 2,2 milijarde dinara (18,7 miliona eura).

Još bolje je išlo sa profitom. Neto dobit skočila je u istom periodu čak 90 puta. U 2020. zaradili su 4,8 miliona dinara. Potom dobit skače na 80,6 miliona u 2021. pa na 113,7 miliona u 2022. da bi „stao“ na 434,5 miliona prošle godine.

Svake godine uvećavali su i broj zaposlenih te su tako stigli od 23 na 63 radnika.

Ko su stvarni vlasnici

Iako se kao većinski vlasnik Utibera u Srbiji pojavljuje majka firma iz Mađarske, stvarni vlasnici su dvojica mađarskih državljana.

Tako 44% udjela u kompaniji ima Đorđi Lakič, a 30% drži Laslo Almaši.

Inače, situacija je do pred kraj prošle godine bila obrnuta. Almaši je bio većinski vlasnik firme sa 51,5% udela, a Lakič je imao 39%.

Poslovi u Srbiji

Podaci Portala javnih nabavki pokazuju da je Utiber od 2021. dobio 20 poslova u Srbiji.

Ukupna vrednost ovih ugovora iznosi 8,74 milijardi dinara sa PDV-om ili gotovo 75 miliona eura. Ipak, treba imati u vidu da je na većini tendera Utiber nastupao u konzorcijumima s drugim kompanijama tako da deli vrijednost ovih ugovora.

Najviše ugovora, sedam, zaključili su sa preduzećem Infrastruktura železnice Srbije. Među tim poslovima je i nadzor nad rekonstrukcijom pruge. On je ujedno i najvrijedniji koji je zaključen – 4,75 milijardi dinara sa porezom.

Sa Željeznicama su zaključeni ugovori za različite vrste usluga na pruzi Niš-Dimitrovgrad, obilaznoj pruzi oko Niša, izgradnji stanice Karaburma i pruge od te stanice do tunela Vračar, dionice od stanice Beograd Centar do Zemun Polja i dr.

Pored posla nadzora nad dionicom Novi Sad – Subotica, Utiber je i deo ugovora za nadzor nad rekonstrukcijom dela pruge od Subotice do granice koji vrijedi 423 miliona dinara. Angažovani su kao nadzor i na mostu preko Save kod Ostružnice.

Iz podataka sa Portala javnih nabavki i sa njihovog sajta, tako se može vidjeti da Project biro Utiber ne pruža samo usluge stručnog nadzora. Angažovan je i na održavanju dva mosta u Novom Sadu. Obavlja poslove tehničkog pregleda i tehničke kontrole projekata. Takođe, bave se u Srbiji, između ostalog, i izradom tehničke dokumentacije.

Nacionalni stadion

Iako ima samo jedan ugovor s Ministarstvom finansija, on je možda i najinteresantniji. Riječ je o poslu upravljanja projektom, rukovođenja izgradnjom i nadzora nad izgradnjom Nacionalnog stadiona u Surčinu.

Reč je o poslu vrijednom 1,65 milijardi dinara sa PDV-om što je drugi najveći ugovor koji imaju u Srbiji.

Treći najveći ugovor, takođe povezan s Nacionalnim stadionom, iznosi 1,07 milijardi dinara. Zaključen je s Ministarstvom građevinarstva i odnosi se na nadzor izgradnje pruge do stadiona u Surčinu.

Poslovi s najbogatijim Mađarom

Na nekoliko tendera Project biro Utiber nastupao je sa svojom majkom firmom iz Mađarske, a u pet postupaka konkurisao je zajedno s mađarskom firmom Vikoti Mernok Iroda.

U julu ove godine Forbes Mađarska izvjestio je da su ove dve kompanije dobile posao na izgradnji Nacionalnog stadiona u Srbiji. Kao naslov stavljeno je da su posao dobili podizvođači Lorenca Mesaroša.

Za Utiber, Forbes je naveo da se specijalizovao u oblasti civilnog inženjerstva i transportne infrastrukture dok je za Vikoti navedeno da rade planiranje izgradnje puteva i željeznica, a aktivni su i u oblasti upravljanja vodom.

Forbes dodaje da su oni redovni podizvođači Mesaroša.

U sličnom tonu o njima je pisao i portal 444.hu. U tekstu iz 2022. navodi se da se u poslovima javnih nabavki malo govori o podizvođačima iako oni obave veći dio posla. „Imena Lorenca Mesaroša i Lasla Sija su poznata u cijeloj zemlji, ali se njihovi podizvođači skromno skrivaju u pozadini“, piše 444. Pišući o koncesiji na autoput koji je duo biznismena dobio, navode da će koristi od tog posla imati i sedam podizvođača. Među njima su i Utiber i Vikoti.

Bog, sreća i Viktor Orban

Mesaroš je, prema procjenama Forbes, trenutno najbogatiji Mađar. Prestigao je dugogodišnjeg direktora OTP banke Šandora Čanjija.

Prema trenutnoj Forbes listi, njegovo bogatstvo se procjenjuje na 1,7 milijardi dolara. Prije šest godina iznosilo je 1,1 milijardu, a kada se 2014. prvi put pojavio na listi imao je „samo“ 24 miliona eura.

Kako se ističe u njegovom opisu, on je 1990. osnovao malu kompaniju za gasne instalacije u selu Felčut, rodnom mestu mađarskog premijera Viktora Orbana. Sedam godina Mesaroš je bio „gradonačelnik“ ovog sela, koje ima manje od 2.000 stanovnika.

Forbes podsjeća i da je Orban osnovao Fudbalsku akademiju Ferenc Puškaš, a za njenog predsjednika postavio je upravo Mesaroša.

Mediji navode da su drugovi još od detinjstva i da ih je zbližio fudbal. Citira se i njegova izjava da su „Bog, sreća i Viktor Orban“ odigrali važnu ulogu u njegovoj karijeri.

Ugovori s državom

Forbes dodaje i da je zahvaljujući ugovorima s državom, kompanija Mesaroš & Mesaroš postala veliki igrač u građevinskom sektoru. Index.hu piše da je ova kompanija 2006. imala prihode od 60.000 eura, a 2015. su dostigli 60 miliona što je rast koji ni Amazon i Fejsbuk nisu uspeli tako brzo da ostvare.

U medijima se mogu naći i konstrukcije da je dobio nebrojeno mnogo tendera, od kojih su mnogi finansirani sredstvima EU. Istraživački NVO Atlatszo navodi da je 2018. dobio tendere vredne 826 miliona eura od čega je 93% sredstava bilo iz evropskih fondova. Index.hu navodi podatak za 2016. da je te godine njegova glavna firma dobila 400 miliona eura poslova na tenderima, a ostali biznisi još 300 miliona.

Pored građevinskog biznisa, Lorenc Mesaroš je razvio i poslovanje u poljoprivredi. U jednom trenutku ušao je i u biznis sa medijima, a sa Laslom Sijem i u finansijski sektor kupivši MKB banku. Vlasnik je i nekoliko hotela i tako je biznis proširio i na turizam, a posluje i u sektoru nekretnina.

Autor Ivan Radak, Forbes Srbija