SAD steže obruč: Dodik pod prijetnjom novih sankcija!
Bosna i Hercegovina suočava se s ozbiljnom ustavnom krizom izazvanom separatističkim potezima Milorada Dodika, predsjednika Republike Srpske, jednog od dva entiteta u BiH. Dodik je posljednjih godina intenzivirao napore ka secesiji RS-a, što je izazvalo zabrinutost međunarodne zajednice i dovelo do pravnih mjera protiv njega.
Separatističke aktivnosti i ustavna kriza
Milorad Dodik, uz podršku Srbije i Rusije, godinama prijeti organizacijom referenduma o nezavisnosti RS-a, čime bi se promijenile granice međunarodno priznate države BiH. On ne priznaje državne institucije BiH i najavljuje stvaranje paralelnih pravosudnih i vojnih institucija unutar RS-a, što predstavlja kršenje Dejtonskog mirovnog sporazuma koji je okončao rat u BiH 1995. godine.
U decembru 2021. godine, Narodna skupština RS-a usvojila je set zakona koji predviđaju povlačenje nadležnosti sa državnog na entitetski nivo, uključujući formiranje entitetske agencije za lijekove i medicinska sredstva, čime se osporava autoritet državnih institucija.
Ovi potezi kulminirali su u martu 2025. godine, kada je Ustavni sud BiH privremeno suspendovao separatističke zakone usvojene u parlamentu RS-a, ocijenivši ih prijetnjom ustavnom poretku. Dodik je odbacio odluku suda i pozvao srpske zvaničnike da napuste državne institucije, dodatno produbljujući političku krizu.
Nalog za privođenje i međunarodne reakcije
Dana 12. marta 2025. godine, Tužilaštvo BiH izdalo je nalog za privođenje Milorada Dodika zbog ignorisanja sudskog poziva, što je eskaliralo sukob između entitetskih i državnih vlasti. Dodik je ove optužbe nazvao politički motivisanim i zatražio pomoć Rusije, planirajući tražiti veto protiv produženja evropske mirovne misije u BiH u Ujedinjenim nacijama.
Ovi događaji izazvali su zabrinutost međunarodne zajednice. Sjedinjene Američke Države i Evropska unija osudile su Dodikove poteze, upozoravajući na rizik po sigurnost i stabilnost BiH. Visoki predstavnik za BiH, Christian Schmidt, nazvao je ove akcije kršenjem Dejtonskog sporazuma, dok su Sjedinjene Države zaprijetile uoženjem novih sankcija Dodiku i drugim zvaničnicima RS-a.
Pismo američkih kongresmena Marcu Rubiu
U svjetlu ovih dešavanja, grupa američkih kongresmena uputila je pismo senatoru Marcu Rubiu, pozivajući na odlučnije djelovanje Sjedinjenih Država u BiH. U pismu se izražava zabrinutost zbog destabilizirajućih poteza Milorada Dodika i potencijalnog uticaja Rusije u regionu. Kongresmeni su apelovali na pojačanje američkog angažmana u očuvanju suvereniteta i teritorijalnog integriteta BiH, te na uvođenje dodatnih sankcija protiv onih koji podrivaju stabilnost zemlje.
Aktuelna situacija u BiH predstavlja ozbiljan izazov za stabilnost i mir u regionu. Separatističke aktivnosti Milorada Dodika i reakcije državnih i međunarodnih institucija ukazuju na potrebu za hitnim i koordiniranim djelovanjem kako bi se očuvali suverenitet i teritorijalni integritet BiH, te spriječila eskalacija sukoba.
